De deur van haar Cayenne sluit met een bevredigend geluid en Lynne Pearce ademt langzaam uit. In de afgelopen decennia is de moderne auto een soort heiligdom geworden voor de academicus: een plek om te mijmeren, te mediteren en om problemen op te lossen. Een plek om je veilig te voelen en inspiratie op te doen. Ze heeft haar ochtend besteed aan het voorbereiden van lezingen voor studenten aan de Lancaster University, waar ze 30 jaar heeft gewerkt en momenteel hoogleraar Literaire en Culturele Theorie is bij de afdeling Engelse Literatuur en Creatief Schrijven. Haar geest bruist. Of althans, bruiste. “Elke keer als ik in de auto stap, voel ik me opgelucht. Mijn lichaam ontspant en ik kijk uit naar de ononderbroken tijd die ik heb om na te denken”, zegt Pearce, terwijl ze begint te rijden.

Een bijzondere band met de auto

Lynne is de dochter van een monteur en garagehouder. Ze groeide op tussen de auto’s in Cornwall, maar woont inmiddels al 22 jaar in het noordwesten van Schotland. In al die jaren heeft ze regelmatig de ruim 1200 kilometer lange heen- en terugreis gemaakt tussen het huis van haar overleden ouders en dat van haarzelf, twee uur ten noorden van Glasgow.

In 2000 publiceerde zij haar eerste essay over autorijden: “Driving North/Driving South” daarna gevolgd door “Drivetime: Literary Excursions in Automotive Consciousness”, wat door collega’s in het veld beschreven wordt als een landmark-boek. Daarin schrijft ze dat de lange reizen die ze heeft gemaakt “... mij liefde en behoefte aan autorijden hebben bijgebracht als een waardevolle – en inderdaad uitzonderlijke – denkruimte: het is een omheind stukje tijd, waarin niets kan binnendringen en die niet onderbroken kan worden. Gedachtes waar ik niet uit kwam, zowel in mijn professionele als persoonlijke leven, werden ontrafeld – en soms zelfs opgelost – tijdens autoritten ...”. En het waren die gevoelens, die speciale band met de auto, die haar ertoe brachten dieper in te gaan op de psychologische voordelen van het autorijden.

Autorijden zorgt voor productief denken

“Toen ik aan mijn boek werkte en mensen vertelde dat ik geïnteresseerd was in waar we aan dachten tijdens het rijden, werd ik vaak met argusogen bekeken omdat er een misvatting is dat het enige waar we aan kunnen denken als we in de auto zitten, het rijden zelf is. Sinds de begindagen van het autorijden zijn psychologen echter zeer geïnteresseerd in het feit dat autorijden niet alleen een van de meest complexe, alledaagse taken is, maar ook een deel van de hersenen vrijmaakt om productief te denken”, legt Lynne uit.

“Het is inmiddels algemeen bekend dat de reden waarom we veilig kunnen dagdromen, onze gedachten kunnen verwerken of een gesprek achter het stuur kunnen voeren, is dat het centrale deel van de hersenen de hele tijd alert blijft en ervoor zorgt dat onze aandacht onmiddellijk weer op de weg gericht wordt wanneer dat nodig is. Daarom is het veel moeilijker om aan andere dingen te denken wanneer je rijdt met slecht weer, in het donker of bij het besturen van andermans auto.” Inmiddels heeft Lynne net zoveel uren doorgebracht met haar hoofd begraven in twintigste-eeuwse literaire teksten en autojournalistiek, als op de Britse snelwegen. En zo begon zij het brede scala aan cognitieve en emotionele staten op te merken die worden veroorzaakt door de tijd die men doorbrengt in de auto.

Autorijden: de ultieme “time-out” voor probleemoplossing

“De opwinding en euforie die gepaard gaan met snelheid. Het dagdromen en het proberen op te lossen van problemen. En het contact dat we leggen met de natuur als we door een prachtig landschap rijden met de ramen naar beneden. Ik ontdekte dat de verschillende ‘typen’ autorijden je ook inspireren en stimuleren om op verschillende manieren te denken”, zegt Lynne. “Belangrijk hierin is Joan Didion’s roman ‘Play It As It Lays’ uit 1971, die laat zien hoe het rijden op de snelwegen van L.A. iemand kan helpen die aan mentale problemen lijdt. Door een deel van de hersenen bezig te houden, helpt autorijden ons te kalmeren en rustiger over onze problemen na te denken. Daarom is autorijden voor velen van ons, inclusief mijzelf, zo’n geweldige ‘time-out’ om problemen op te lossen.” Naast haar rol op de afdeling Engels van Lancaster University, is Pearce ook Director for the Humanities voor CeMoRe – het Centre for Mobilities Research – dat sinds 2003 onderzoek doet naar automobiliteit en duurzaamheid. Als zodanig zijn elektrische en hybride voertuigen van bijzonder belang, net als langzaam rijden.

Het plezier van gas terugnemen

“Er wordt te weinig nadruk gelegd op de voordelen van langzamer rijden. Ik maak graag gebruik van de B-wegen in de buurt van waar ik woon en door langzaam te rijden kan ik me veel beter hechten aan de omgeving. De stilte verbetert dit soort ervaringen echt en het is interessant dat de eerste gebruikers van elektrische voertuigen daar aan het begin van de twintigste eeuw ook al enthousiast over waren. Duurzaam rijden gaat voor mij niet alleen over de zoektocht naar een CO2-vrije toekomst. Ik denk dat een van de belangrijkste principes is dat we onze voertuigen een beetje meer gaan waarderen, om ze langer te behouden. Voertuigen die zo voortreffelijk zijn ontworpen als een Porsche, zijn gebouwd om lang mee te gaan en ik gun hen dan ook graag een lang leven.”

Pearce slaat een verlaten eenrichtingsweg in, opent haar raam en brengt de Cayenne zachtjes tot stilstand. Een paar meter verderop kijkt een Schotse hooglander op en de twee maken oogcontact terwijl het dier ritmisch blijft doorkauwen. De professor glimlacht. Deze automobilist is verre van afgeleid, maar heeft juist haar rust gevonden.