4 okt ’21

De inhaalrace van Nayla al Khaja

Nayla al Khaja is niet alleen de eerste vrouwelijke filmproducent van de Verenigde Arabische Emiraten, maar überhaupt pionier in de filmwereld. Zware onderwerpen als kindermisbruik, gearrangeerde huwelijken of de soms lastige datingregels in de Arabische wereld, schuwt zij niet. Integendeel: zij benaderd deze juist subtiel en vol poëzie.

Nayla Al Khaja, regisseur en producer © Credit: Porsche

Vrouwelijk visionair

Nayla al Khaja (43) is niet alleen de eerste vrouw die het in de Verenigde Arabische Emiraten tot filmmaakster heeft geschopt, ze was een van de pioniers die de totale filmindustrie in de VAE heeft opgebouwd. Zowel in films als in haar eigen leven treedt Al Khaja de confrontatie met de eigen angsten met open vizier tegemoet. Deze handelswijze vormde de basis voor een reeks korte films die bij filmfestivals van Italië tot aan Dubai in de prijzen vielen. Al Khaja zelf werd benoemd tot “Visionair van het jaar” en “Toponderneemster van het Midden-Oosten”. Met haar verhalen trekt ze volle zalen en mensen hangen aan haar lippen. Als ze bij een TED-Talk haar hakken uitdoet om te laten zien hoe klein ze eigenlijk is, groeit ze eigenlijk alleen nog maar meer.

Nayla Al Khaja © Credit: Porsche
Nayla regisseert het liefste zo dicht mogelijk bij de acteurs.

Veel van zichzelf

In 2005 richtte Al Khaja in Dubai haar eigen bedrijf op: D-Seven Motion Pictures. Zelfs bij de productie van reclamefilms blijft ze trouw aan zichzelf. Voor haar televisiecampagne ter gelegenheid van de Nationale Feestdag in de VAE, liet ze een klein meisje de hoofdrol spelen in een aantal droomsequenties. Door de verbaasde ogen van het kind beleven kijkers een tijdreis door de razendsnelle ontwikkelingen van de woestijnstaat. In het meisje heeft Al Khaja veel van zichzelf verwerkt. Van de kleine Nayla die haar ouders tot waanzin dreef door de gordijnen in haar kinderkamer te slopen om theater te spelen tot aan de Nayla die stiekem de filmverzameling van haar vader bekeek om op te gaan in werelden “die veel te hard of juist veel te romantisch waren voor een achtjarige.” Zo beschrijft Al Khaja haar jeugd in Dubai, met haar liefdevolle, maar conservatieve ouders. Als scholier al maakte Nayla haar eerste korte film. Toen ze na het Women’s College in Dubai naar de universiteit wilde, was haar vader in eerste instantie enthousiast. De studiekeuze beviel hem echter niet: film. En dan ook nog in Toronto, Canada.

Zelfstandigheid

“Mijn ouders waren gewoon nog niet zo ver”, blikt Al Khaja terug. “Ze hadden een dubieus beeld van de filmindustrie. En dan alleen als jonge moslima naar het buitenland? Onmogelijk. Er waren geen voorbeelden in ons land, geen andere vrouwen naar wie ik kon verwijzen.” Inmiddels begrijpt ze hoe lastig de situatie is voor oudere generaties. “Onze maatschappij heeft zich zo snel veranderd. De ouderen hebben nauwelijks de tijd gehad om hieraan te wennen.” Al Khaja klinkt niet bitter als ze vertelt hoe ze haar droom toch waarmaakte. Een door haar vader gestelde eis en ultimatum om toch film te mogen studeren, honoreerde zij. Ze trouwde met een vriend die met haar meeging naar Toronto. Het huwelijk hield niet lang stand. “In het begin was Canada beangstigend”, zegt ze. De wereld daar was heel wat anders dan ze gewend was in haar beschermende ouderlijk huis. Naast filmcolleges bezocht ze ook politieke lezingen en ze raakt geschokt door vrijmoedige kunstprojecten met schaars geklede modellen. Maar ze wordt ook steeds zelfstandiger. “Het eerste dat ik leerde was om zelf mijn auto vol te tanken”, lacht Al Khaja.

Nayla Al Khaja © Credit: Porsche
Dubai is Nayla's favoriete decor.
Nayla Al Khaja, regisseur en producer © Credit: Porsche

Een dialoog zonder conflict

Ze wil met haar films niet provoceren, maar wel een dialoog op gang brengen. Zelfs zware onderwerpen benadert ze subtiel en vol poëzie: kindermisbruik, gearrangeerde huwelijken of de soms lastige datingregels in de Arabische wereld, schuwt zij niet. Een steeds terugkerend item is de “sprakeloosheid” tussen mensen die eigenlijk juist heel erg close met elkaar zouden moeten zijn. Met deze onderwerpen maakt Al Khaja het zichzelf niet makkelijk, ook omdat de filmindustrie in haar thuisland nu pas net in opkomst is. Vanaf het begin ging het haar om veel meer dan alleen haar eigen werk. Ze vindt het belangrijk om jonge talenten te ondersteunen, zoekt financiers en wil een publiek opbouwen voor een nieuwe generatie filmmakers. “Ik organiseer vaak grote evenementen rondom een première om het lokale publiek erbij te betrekken.”

Nayla Al Khaja, regisseur en producer © Credit: Porsche
De lange, rechte wegen op het Arabische schiereiland zijn gemaakt voor de banden van een Porsche.

The Scene Club

Bijzonder trots is Nayla op de oprichting van de eerste filmsalon van Dubai in 2007, dit met de zegen van de regering. In “The Scene Club” kunnen leden onafhankelijke films zien in de ongecensureerde originele versie. “Dat was een enorme stap vooruit voor de branche”, vindt Al Khaja. Haar eigen scripts gaan over het echte leven, met zijn goede én slechte kanten. Daarbij behandelt ze haar cultuur altijd met veel respect. En dit leidde ertoe dat ook haar ouders de carrière van hun zelfbewuste dochter accepteerden.

Nayla al Khaja ziet zichzelf niet als rebel en ze is inmiddels niet alleen meer voor zichzelf verantwoordelijk. Veel jonge vrouwen – en ook mannen – kijken naar haar op. Ze is nu het rolmodel dat ze zelf zo heeft gemist in haar jeugd. Haar land heeft inmiddels een levendige markt voor televisieproducties en naast haar zijn er inmiddels nog vijf andere regisseuses. Maar de infrastructuur voor een speelfilmbranche ontbreekt nog.

Nayla Al Khaja 6 © Credit: Porsche
Nayla Al Khaja 3 © Credit: Porsche
De Arabische woestijn is een plek waar Nayla graag heengaat om haar hoofd leeg te maken.

Een veelzijdig portfolio

De aandacht die ze als vrouwelijke regisseur krijgt, vindt ze een groot voordeel: dit helpt om reclame te maken voor haar ideeën en doelen. Media willen maar wat graag interviews en fotoshoots met de “Queen of Short Films”. “Mijn visie is helder: ik wil dat we in de Emiraten films en series maken die de hele wereld veroveren.” Ze wil de veelzijdigheid van haar land tonen aan een internationaal publiek. Authentiek, menselijk, ver weg van alle westerse clichés over de Arabische wereld. Haar laatste film heet “The Shadow”. Het is een duistere thriller, gebaseerd op een waar verhaal uit haar omgeving. De film draait om exorcisme en moederliefde en een vrouw die de confrontatie aangaat met haar angsten. “Wie zegt dat alleen mannen horrorfilms kunnen regisseren?”

Hier vind je Nayla's videocampagne met Porsche.