‘Waarom Josephine Zwaan niet in één hokje past’
Wanneer je opgroeit met een muziekstudio in de kelder kun je wel stellen dat muziek je met de paplepel is ingegoten. In de zoektocht naar haar eigen sound heeft Josephine Zwaan vele verschillende genres en stijlen leren kennen. Tijdens het maken van haar eigen album komt ze erachter dat ze optreden eigenlijk helemaal niet zo leuk vind. Haar passie ligt bij het produceren van muziek. Niet alleen voor zichzelf, maar ook voor andere artiesten. Daarmee wordt Josephine een van de weinige vrouwelijke producers in Nederland, iets waarvan ze zich snel bewust wordt. Daarom richt ze samen met Eva van Manen rosetta.beats op, een platform waarmee ze de ontwikkeling en positie van vrouwelijke producers in de muziekindustrie willen verbeteren.
Luister HIER naar de podcast Moved by Sound met Josephine Zwaan.
Wat betekent muziek voor jou?
Ik zie muziek als iets waar mensen zich aan kunnen spiegelen. De ‘mood playlist’ die je opzet is een check-in met je gevoel. Of je nu wilt partyen of heartbroken bent. Het is de rol van artiest om daar de juiste woorden bij te vinden. Voor mij bevat het muziekdomein alles wat ik interessant vind. Maar dat heeft het wel minder enjoyable gemaakt. Ik kan niet zomaar muziek aanzetten en ontspannen. Ik moet er meteen over nadenken.
Waar komt jouw passie voor muziek vandaan?
Mijn vader was de frontman van een Ghanese highlife band, waarmee hij in de jaren 80 naar Nederland kwam. Mijn ouders hebben elkaar ontmoet in de Melkweg, waar hij optrad. Het managen van de band kostte hem meer energie dan het hem opbracht, dus toen heeft hij in de kelder zijn eigen muziekstudio gebouwd en ging daar zijn eigen muziek ging produceren. Hij heeft verschillende hits in Ghana, waar hij een soort Guur Meeuwis is.
De allereerste keer dat ik muziek maakte — voor zover ik me kan herinneren tenminste — is toen ik een jaar of zes was, met de achtste verjaardag van mijn broer. Samen met alle vriendjes van mijn broer gingen we de studio in. Mijn vader had een beat gemaakt, waar iedereen een paar zinnen op mocht rappen. Dat is op cassette gezet, echt legendarisch.Ik woon nu weer in het huis waar ik ben opgegroeid, een echt familiehuis. De muziekstudio is intussen mijn domein en op de begane grond zijn het atelier en de galerie van mijn moeder, die beeldend kunstenaar is. Zij woont op de eerste verdieping; mijn broer en zijn vriendin wonen op de tweede verdieping en ik woon met mijn vriend en dochtertje op de derde verdieping. Mijn vader woont tegenwoordig in Ghana, maar komt wel elk jaar een paar maanden naar Nederland.
Hoe heeft jouw carrière zich tot nu toe ontwikkeld?
Mijn carrière bestaat uit twee lijnen: muzikaal en academisch. Deze liepen altijd los van elkaar en komen nu eindelijk bij elkaar samen. Ik ben gestart als vocalist in coverbands, vooral soul en funk nummers. Anderen vonden deze muziek heel erg bij mij passen, met mijn uiterlijk en afro, maar zelf voelde ik dat eigenlijk niet zo. In de studio ging ik op zoek naar mijn eigen sound. Dat werd precies datgene wat ik niet wilde zijn: het meisje met de gitaar die lieve liedjes zong. Nog in het Nederlands ook.
Ik had net mijn bachelor Mediastudies aan de UvA afgerond toen ik auditie deed voor het derde seizoen van De beste singer-songwriter. Ik kwam tot de finale, wat mij de exposure gaf om volledig op mijn muzikale carrière te kunnen focussen. Ik ben toen direct gestart met een album, wat ik echt fantastisch vond. Daarna was optreden de logische vervolgstap. Maar dit vond ik eigenlijk helemaal niet leuk. Ik raak snel verveeld en met optredens moet je elke keer weer dezelfde nummers opvoeren. Het zijn ook heel persoonlijke nummers, waarbij ik echt diep moet gaan om de juiste emoties te voelen. Soms heb je gewoon geen zin om je hart bloot te geven op een podium voor mensen die je eigenlijk niet kent. Toen heb ik besloten om me op het creatieve proces te richten. Ik heb een audio-engineering opleiding gevolgd en ben toen producer geworden.
Zijn er veel vrouwelijke producers in Nederland?
Volgens mij ligt het aantal vrouwelijke producers rond de drie procent. Dit komt denk ik deels komt doordat er een vertekend beeld wordt geschetst dat het alleen maar heel technisch is, wat voor veel vrouwen een drempel opwerpt. Ik zie produceren veel meer als een artistieke en persoonlijke ontwikkeling. De sociale kant van produceren wordt heel vaak genegeerd, waarbij je als producer juist een hele belangrijke rol hebt in het samenwerken met de artiesten. Ik zie mijzelf veel meer als vibe manager.
Dat er zo weinig vrouwelijke producers zijn hield me wel bezig. Zo raakte ik in gesprek met Eva van Manen, die samen met Paradiso Melkweg Productiehuis subsidie had aangevraagd om de positie van vrouwelijke producers in de muziekindustrie te verbeteren. Samen hebben we rosetta. opgericht, om daarmee de ontwikkeling en positie van vrouwelijke producers te verbeteren. Ik hou me daarbij vooral bezig met de strategie en visie van het platform, en de manier waarop we het probleem aanpakken. Op basis van die visie ontwikkelen we lesprogramma’s en bieden we consultancy binnen de muziekindustrie.
Rosetta.summerschool
Afgelopen zomer hebben we de rosetta.summerschool georganiseerd. Een compleet technisch, artistiek en persoonlijk programma van zes weken. Een intensief en leerzaam traject, zowel voor de deelnemers als voor ons. De deelnemende producers moesten een bepaald niveau hebben, maar die doelgroep is helaas nog heel klein. Daarom bieden we nu drie nieuwe basics cursussen aan, waarmee we ons richten op de echte beginners. Ons doel is om zoveel mogelijk vrouwen geïnteresseerd te krijgen in het produceren van muziek, zodat zij straks ook klaar zijn voor de volgende stap.
En hoe hoop je dat rosetta. zich ontwikkelt in de komende vijf tot tien jaar?
Met rosetta. hopen we een gevestigd onderwijsinstituut te worden met een volledig cursusaanbod. Misschien zelfs een echte school voor muziekproductie op hoog niveau, met een eigen locatie en een studio die we runnen vanuit onze eigen visie. Een unieke plek waar veel vrouwen en mensen van kleur werken.
Produceer je ook nog eigen muziek?
Ik ben voor nu gestopt met ‘Josephine Zwaan de singer-songwriter’, maar produceer nu wel muziek als mijn alter-ego ‘Suzooki Swift’. Dit personage is ontstaan tijdens een schrijfsessie op een songwriters-kamp. Suzooki heeft drie verschillende persoonlijkheden, met ieder een andere flow en stemgeluid. Het is een bijna absurde uitvergroting van dingen die in rap voorkomen. Je herkent me totaal niet terug. Suzooki draagt een roze pruik, maar heeft geen duidelijk gedefinieerd gender. Voor mij heeft Suzooki veel mannelijke energie: stoer en soms zelfs agressief. Ik had laatst mijn eerste optreden tijdens het Fringe Festival. Daar kwam een soort rel-energie vrij waarbij ik helemaal los kon gaan. Alles wat als vrouw eigenlijk niet mag. Heerlijk.
Wie of wat zie jij als inspiratie voor jouw werk als producer?
Kanye West is voor mij een hele grote inspiratiebron. Hij heeft heel erg mijn mindset gevormd hoe je de studio in moet gaan. Dat heeft te maken met zijn artistieke keuzes en dat hij heel uncompromising is. Er is een periode geweest dat ik iedere keer voordat ik de studio inging, een interview met Kanye keek. Dan was ik helemaal hyped up en stapte ik vol energie de studio binnen om het vetste werk ooit te maken.
Ook Rick Rubin inspireert mij enorm, omdat hij juist op een heel andere manier produceert. Zijn proces draait veel meer om de conversatie met artiesten, om zo het beste uit hen naar boven te halen. Hij heeft heel veel artiesten geïnspireerd en uitgedaagd om out of the box te denken en in een hele andere stijl muziek te maken. Tot voor kort was mijn droom om Rick Rubin te worden.
Als je grenzeloos zou mogen denken. Wat zou je grootste droom zijn?
Als echt alles mag, dan zou ik graag een eigen album produceren met verschillende artiesten, waarbij ik zelf de visie mag bepalen. Met Kanye West en King Krule erop, maar ook JID — een inspiratie voor Suzooki Swift — en Tekno, een afro producer en artiest die ik geweldig vind. Iedereen vanuit zijn eigen rol, maar wel echt samen de studio induiken en muziek creëren.