Een unieke Porsche 911? Kunstenaar Casper Braat maakte ‘m van marmer

“Wat kost deze?”, vraagt een man, wijzend naar het perfect uitgehouwen marmeren wiel dat in het witte grind staat. Belangstellende bezoekers lopen in en uit bij de expositie Work in Progress van Casper Braat (1991) in het fonkelnieuwe Rosewood  aan de Amsterdamse Prinsengracht. “Het is hier een fictieve werkplaats,” legt hij uit. “Niets is nog helemaal af. Een work in progress dus.”

Wit-grijze wereld

Casper loopt de ruimte in, het witte marmeren grind waarmee de vloer bezaaid is, kraakt onder zijn schoenen. De kale carrosserie van de Porsche 911 staat in een serene wereld van wit en grijstinten, met als enige kleur de oranje-witte verkeerskegel - uiteraard ook van marmer. “Ik ben ooit met marmer begonnen als antwoord op de vraag: ‘Hoe maak je van iets alledaags een kunstwerk, en hoe breng ik dat alledaagse onder de aandacht van mensen?” Voor Work in Progress komt Casper niet voor niets uit bij de Porsche 911. “Ik was op zoek naar de meest iconische auto die er is,” vertelt hij. “Uiteindelijk eindigde die bij de 911. Dat het ontwerp van deze auto al bijna 60 jaar ongewijzigd is, vind ik bijzonder. Mensen zijn er echt gek op.”

Sinds zijn afstuderen aan de Gerrit Rietveld Academie in 2015, heeft Casper al meerdere alledaagse scenario’s op een bijna surrealistische manier uitgebeeld in marmer. Hij debuteert in 2020 bij Torch, zijn thuisgalerie in Amsterdam, met een tentoonstelling van huishoudelijke apparaten, uitgehouwen uit marmer. “Ik wil mensen graag de schoonheid van het alledaagse laten zien,” zegt hij daarover. “De meeste koffiezetapparaten zijn voor elkaar inwisselbaar, en niet per se mooi ontworpen. Maar als zo’n object van marmer gemaakt is, krijgen mensen opeens oog voor de details.” 

Casper vergelijkt het met de indrukwekkende marmeren beelden en pilaren die we kennen uit de Griekse en Romeinse beschavingen. “Zodra iets van marmer is, gaan mensen het als kunst beschouwen.” In 2023 volgt Departures, een tentoonstelling waarbij hij de galerieruimte omtovert tot de vertrekhal van een vliegveld, compleet met rolkoffertjes, incheckbalie en snackautomaat. Een typische non-place, zoals hij het zelf noemt. “Een plek waar je eigenlijk niet wil zijn, met een zekere doelloosheid - daar wil ik dan de schoonheid van laten zien.”

Van lelijk naar mooi

Aantrekkelijk of lelijk, het is een terugkerend thema in het werk van Casper. “Ik ben eigenlijk ooit begonnen met het maken van dingen die mensen lelijk vinden.” Hij lacht: “Voor Work in Progress heb ik het andersom aangepakt. Wat als ik iets uit elkaar haal dat veel mensen heel erg mooi vinden?” De autowereld fascineert Casper. “Rond de Porsche 911 hangt echt een cultstatus, die ik zelf nog niet begreep. Maar door hem onderdeel voor onderdeel uit elkaar te halen en weer op te bouwen, kwam ik erachter hoe goed die auto in elkaar zit. Zelfs het motorblok ziet er geweldig uit. De auto heeft een heel mooie overlap met kunst. Ik ben tijdens het maken echt een beetje verliefd geworden op de 911.”

Restanten  van kapotte sculpturen

Zijn creatieve proces vindt voornamelijk plaats in de voorbereiding. “Voor Work in Progress ben ik langs talloze garages en sloperijen gegaan om onderdelen te bekijken en op te meten.” Aan de hand van wat hij ziet, maakt Casper schetsen en werktekeningen. Die dienen als basis wanneer hij een blok marmer te lijf gaat. “Het concept zit dan al helemaal in mijn hoofd. Het maken zelf is vooral heel technisch en minder creatief,” legt hij uit. “Omdat het zulk precisiewerk is, gaat er ook heel veel mis.” Hij wijst naar de bak grind waarin we staan. “Daar liggen allemaal restanten van kapotte sculpturen tussen. Dingen lukken meestal niet in één keer. Zeker kleine objecten niet. Hoe kleiner iets is, hoe sneller het breekt.” 

De grootste uitdaging aan de Porsche 911 was misschien wel het maken van de deur met ruit erin. “Het was voor mij een experiment om te kijken hoe dun je het laagje marmer kan maken, zonder dat het breekt.” Van idee tot expositie duurt zo’n 2,5 jaar. “Je moet een lange adem hebben en bij iedere opening vind ik het weer spannend. Ik heb er dan al zó lang aan gewerkt, en nu gaan mensen het pas voor het eerst zien!”

Toekomstdromen

“Met mijn werk wil ik laten zien hoe het leven nu is, als een soort artefacten die een tijdsbeeld geven van de wereld.” Zijn inspiratie haalt hij dan ook uit de alledaagse wereld om hem heen. “Ik wil het hier en nu tonen. De wereld verandert in een rap tempo, thema’s als duurzaamheid spelen een steeds grotere rol. De huidige consumptiemaatschappij waarin we leven is in de toekomst wellicht niet meer houdbaar.” Toch wil hij zijn werk niet te serieus neerzetten. “Ik probeer dingen niet te zwaar te maken. Mijn werk heeft altijd een knipoog; serious fun.” Experimenteren is daar onderdeel van. “Voor een volgend project lijkt het me geweldig om de grenzen op te zoeken van wat fysiek nog kan. Een enorm object maken, kijken wat de vloer qua draagkracht aankan en hoe je zoiets logistiek nog kunt vervoeren.”

De grote droom is om meer internationaal te exposeren. “Het lijkt me gaaf om mijn werk op meerdere plekken in de wereld te zien. Dat het net zo goed zichtbaar is in New York City of Tokyo als in Nederland. Dit project heb ik in Denemarken voor het eerst laten zien op een kunstbeurs, dus het begin is er.”

De tentoonstelling ‘Work in Progress’ is nog tot en met 31 mei te zien in het Rosewood Amsterdam.