Op ontdekkingstocht in het nachtelijke landschap met kunstenaar Frederik Molenschot

Met een flinke grom uit het achterste van de Porsche 911 komt Frederik (1981) de hoek om gereden bij zijn studio in Zaandam. Lachend stapt hij uit, 'kapotte' spijkerbroek aan en nonchalante pantoffels. "Man, in het begin dacht ik nog, dit is toch veel te heftig en eng snel, maar nu wil ik deze auto hebben. Hij is zelfs al in Studio Molen-blauw!"

De avond ervoor is hij samen met fotograaf Jerome de Lint tot diep in de nacht op zoek geweest naar plekken met interessant licht. Om de auto vast te leggen, maar ook om compleet nieuwe situaties te creëren en zo ideeën op te doen. Frederik noemt zichzelf ‘landscape sculptor’. Hij laat zich voor zijn werk inspireren door op weg te zijn, langs (stedelijke) landschappen en architectuur, en vertaalt wat hij ziet naar unieke lichtsculpturen, meubels en andere (kunst)objecten. Zijn creaties staan of hangen bijvoorbeeld bij Louis Vuitton in Parijs, bij het gerenommeerde Carpenters Workshop Gallery én de moeder van Kim Kardashian.

Van 2D naar 3D

Frederik wijst naar de weerspiegeling die de ramen in het dak van zijn studio maken op de motorkap van de 911. “Kijk, dat is toch precies het driehoekspatroon van mijn Bridge Beat Chair! Die is trouwens geïnspireerd op de naoorlogse bruggen in het rivierengebied. De cadans van de pilaren met driehoeken, als ik er in de trein overheen reed, dat zijn herinneringen uit mijn jeugd die véél later dus een vorm hebben gekregen. Eerst als 2D schilderij en daarna als 3D stoel, tafel en zelfs als trui. Ik zie gewoon vaak dingen in het landschap. Uit elke plek of situatie komt zintuiglijke of emotionele data, die ik later weer kan gebruiken. Vannacht net zo: de achterkant van een groot verkeersbord, helemaal groen door het licht van de straatlantaarn, dan krijg ik zin om het moment me eigen te maken en te zien wat er gebeurt."

Shanghai

Ook het idee voor zijn grote doorbraak, de CityLights kroonluchter, een gigantische bronzen sculptuur met tientallen paddenstoel-achtige lampenkapjes, kwam tijdens zo’n moment. “In 2003 studeerde ik ‘Man & Public Space’ aan de Design Academy in Eindhoven en liep stage bij Siemens Mobile Design Lab in München. Als onderdeel daarvan mocht ik een maand naar Shanghai. Ergens tijdens een taxirit op de zevende etage van het gestapelde wegennetwerk in die megastad, met al die straatlampen, werd het zaadje voor CityLights geplant. En ja, waarom dan in brons? Ik ben kunstenaar, maar óók industrieel ontwerper. Ik groeide op in Breda, naast de weegschaalfabriek van mijn vaders familie, en droomde toen al dat ik ooit zelf een fabriek zou hebben waar ik álles kon maken. Denk dat ik daarom zo hou van zware metalen dingen. Ik ben voortdurend bezig met hóé iets wordt gemaakt. Het medium, het materiaal, bepaalt voor een groot deel wat er mogelijk is. Bronsgieten legt je bijvoorbeeld flink wat beperkingen op, maar het is een keuze, een uitdaging om het tóch zo te doen.”  

Porseleinkast

Frederiks brein staat nooit stil. Wild gebarend schiet hij van gedachte naar gedachte, maar nooit lijkt hij de draad kwijt te raken en weet precies waar hij naartoe wil. Deze mix van chaos en orde lijkt de perfecte cocktail voor het runnen van een creatieve studio, waar je zowel je autonome artistieke visie moet bewaken, als moet ondernemen en samenwerken.

“Eigenlijk lijk ik heel erg op mijn kinderen, onze tweeling. De een kan zachtjes je wang aanraken en in je oor fluisteren: ‘Ik hou van je’, en de ander hoor je aankomen, die dendert door de porseleinkast en zegt dan dat hij van je houdt, haha.”

“In de studio is het continu een grote zooi. Vandaag weer een ander plan, serieus van uur tot uur soms. We maken alles met een team. Er zijn 15 bronsgieters voor ons aan de slag in Friesland en hier in de werkplaats staan vaak zo’n 5 tot 10 mensen te rammen. Dus ook al loop je je de hele dag tegen alles aan te bemoeien, je kunt nooit overal grip op hebben. Zeker niet als je aan 10 projecten tegelijk werkt. Ik heb altijd goed met mensen om kunnen gaan, maar in een bedrijfsvorm, dat heb ik moeten leren. Het was ook niet intrinsiek mijn wens, maar het is wat je op je af krijgt met opdrachtgevers, deadlines, de druk om voor jezelf en anderen te kunnen voorzien. Als kunstenaar leer je dat niet, maar ik heb dat goed gedaan.”

Iconisch

Wie de werkplaats van Studio Molen in loopt, waant zich in Sjakie’s Chocoladefabriek. Overal waar je kijkt staan en hangen objecten met de vreemdste vormen en kleuren. Overal wil je even aan voelen, of zelfs een hap uit nemen. Alleen, de objecten hier zijn niet van marsepein of toffee, maar van brons, aluminium en zelfs oude airbags. Hoe vreemdsoortig en verschillend alles ook lijkt, je ziet meteen dat het bij elkaar hoort, dat het uit één brein en visie is ontstaan. Frederik en zijn team hebben in de afgelopen 20 jaar echt een eigen signatuur neergezet. “Als je kijkt naar de auto, met die kenmerkende vormen, dan zie je meteen: dat is een Porsche 911, een iconisch beeld. Om dat te kunnen bereiken, heb je een eigen handschrift nodig, je eigen DNA; dat is het meest authentieke dat je hebt. Vaak moet je daar eerst naar zoeken en jarenlang overleven voordat dingen op hun plek vallen. Ik heb ook van alles geprobeerd toen ik van de academie kwam. Zo heb ik een tijdje barbecues gemaakt. Vond iedereen fantastisch, maar uiteindelijk heb ik er slechts 5 van verkocht. Toch ben ik er trots op, het was een stap naar waar ik nu ben.”

S TATI CA

Het nieuwste grote project van Studio Molen heet S TATI CA. Een serie aluminium sculpturen waar je op, onder of in kunt zitten, opgebouwd uit gegoten verdiepingen van kubusjes die in allerlei vormen geplaatst worden. “S TATI CA is geïnspireerd op steigerbouw, de film Playtime van Jacques Tati én mijn tijd in Shanghai. Het laat zien hoe een stad constant transformeert en in beweging is, en hoe je daar als mens op allerlei manieren in zit. Dit project is ook al weer zo’n 10 jaar in de maak. Wat dat betreft gingen we vannacht met de 911 een stuk sneller van a naar b.”

“Weet je, het feit dat ik echt de tijd heb gekregen met zo’n auto, maakt het voor mij een ervaring waarin ik oprecht de match tussen mijzelf en het landschap kan zoeken. En dat zeg ik niet om een soort commercieel praatje te houden, dat is gewoon wat er gebeurt. Waarom zou ik met een auto rond gaan rijden, als ik niet de ruimte krijg om daar context mee te creëren? Ik wil altijd zoeken naar het authentieke, zodat het geen gebakken lucht wordt. Als ik op de foto in een trui van ons op de motorkap lig, moeten mensen denken: ‘dát is een Molen’. Daar gaat het om.”