Voor couture-ontwerper Maartje Dijkstra is 3D-printen een ambacht
Een glanzend zwarte jurk-sculptuur die oplicht op het ritme van elektronische muziek. Haute couture die lijkt te knipogen naar kant, organische en geometrische stoffen die het lichaam bekleden als een soepel harnas. Met haar futuristische ontwerpen zoekt Maartje Dijkstra de grenzen op van fantasie en mogelijkheid. Aan de basis van haar stoffen en creaties staan nieuwe technologieën, en vrijwel altijd haar 3D-pen. In plaats van zich door bestaande technieken en visies te laten leiden, loopt Maartje liever voorop. ‘Het is pijnlijk als iets nog niet haalbaar blijkt, maar dan blijf ik erin geloven.’
Je vervaardigt couture van 3D-geprinte materialen. Hoe ben je tot die ontwerpmethode gekomen?
In 2015 kocht ik mijn allereerste 3D-pen. Eigenlijk wilde ik hem voor iets anders gebruiken, maar al snel ontdekte ik andere mogelijkheden. Destijds vervaardigde ik al stoffen met mijn eigen handgetekende prints, maar met die pen in handen besefte ik: ‘nu kan ik mijn prints letterlijk tekenen, in het luchtledige.’ Het werd mijn handschrift, de karakteristieke stijl van mijn couturelabel.
Wat maakt 3D-printen voor jou de ideale techniek?
Het geeft me de vrijheid om te werken met allerlei materialen, ook niet-bestaande stoffen. Hoe ik nu te werk ga, lijkt meer op beeldhouwen dan patroontekenen. Ik werk zo’n 800 tot 1000 uur aan één ontwerp; het is voornamelijk handwerk. Ik werk dus weinig met de naaimachine. Dat ik mijn eigen stoffen op deze manier kan printen, is voor mij echt heel bijzonder. Ik experimenteer met andere technologieën en tools, maar 3D-printen — zowel digitaal als handmatig — is een blijvende toevoeging.
Wat zijn jouw inspiratiebronnen bij het ontwerpen?
Fantasie, emoties, de natuur. Ik laat me niet binden aan wat ik van tevoren bedacht heb, maar laat me tijdens het ontwerpproces meevoeren door mijn emoties en fantasie. Ondertussen voed ik mezelf met elektronische muziek. Het wakkert van alles aan. Ook de natuur inspireert me met haar kracht van herhaling. Vele cellen creëren samen een organisme.
Hoe begon je liefde voor modeontwerpen; was het altijd al je droom?
Niet per se. Mijn vader was kunstschilder van beroep, waardoor creativiteit thuis altijd wel gestimuleerd werd. Ik had daarnaast al lange tijd interesse voor 3D-vormen en structuren binnen de kunst. Couture trok mij aan omdat de uitwerking, dat wat je maakt, zo veelzijdig is. De nadruk ligt op wat er mogelijk is. Het is een kunstzinnige benadering van mode, niet een commerciële.
Is dat verschil belangrijk?
Ja, er is een onderscheid tussen mode en kleding. Ik krijg vragen zoals: ‘Kun je het dragen?’ en ‘Aan wie verkoop je het?’ Maar mode dient ertoe te inspireren, terwijl kleding een commerciële vertaling van die inspiratie is. Ook beseffen mensen vaak niet hoeveel tijd het kost dit soort couture-ontwerpen te maken. Al overweeg ik wel om mijn tassen- en sieradencollecties uit te breiden. Deze commerciële lijn is een vertaling van mijn couture-items. Die moeten dan machinaal geprint worden of via andere innovatieve technologieën tot stand komen.
Je liep stage bij Alexander McQueen, maar daarna besloot je eigen pad te bewandelen. Was het een moeilijke keuze om voor je eigen label te gaan?
Stage lopen bood mij een realistische kijk op de mode en couture-industrie. Het was een heftige periode met veel stress. Eigenlijk is die druk nooit weggegaan, ook niet nu ik mijn eigen label run. Het is de schaduwkant, maar er staat tegenover dat ik doe wat ik écht wil. Door de stage kwam ik erachter dat ik alleen maar zo hard wil werken voor mezelf, en mijn creativiteit niet wil weggeven aan een merk dat er met de credits vandoor gaat. Dankzij mijn stage bij McQueen is mijn interesse in couture wel verder ontwikkeld. Nu werk ik op kleinere schaal, zonder personeel, maar met veel unieke samenwerkingen. Ik maak geen gebruik van stagiaires, en ontwerp en maak alles zelf — op de technologie na.
Waar werk je momenteel aan binnen je eigen label?
Op het moment werk ik aan mijn nieuwe collectie, Tectonic Forces. Ik werk doorgaans veel met zwart, wit en glanskleuren, zoals goud, zilver en metallic, maar in de nieuwe collectie combineer ik deze met pastels als roze en groen. Alle ontwerpen zijn geheel geprint met een 3D-pen. Ook werk ik aan een derde handgeprinte tassencollectie. De coronatijd was een moeilijke periode, doordat veel werkreizen en shows werden uitgesteld. Gelukkig kan mijn werk binnenkort weer worden ervaren zoals het bedoeld is.
Welke projecten zou je in de toekomst nog willen oppakken?
Ik wil meer experimenteren door samen te werken met technologiebedrijven, en vooruitstrevende samensmeltingen laten ontstaan voor nieuw interactief werk. Ook zou ik graag een partij vinden om een bijzondere schoenencollectie op basis van deels handgeprinte onderdelen mee te maken. En ik zou zelf graag het vakmanschap van schoenmaken willen leren.
Hoe ga je om met tegenslag?
Beorn Lebenstedt (Newk), mijn partner, produceert muziek voor mijn projecten. In 2016 en 2017 hebben we samen een ontwerp ontwikkeld met customized minidrones die uit een jurk vliegen op het ritme van de muziek. Dit project heette TranSwarm Entities. Het bleek ontzettend complex en ambitieus. Het is pijnlijk als iets nog niet haalbaar blijkt, want je hebt een beeld in je hoofd van het eindresultaat. Ik blijf er dan toch in geloven. We blijven zoeken naar partijen die zich aan willen sluiten. Wellicht dat we volgend jaar de jurk met drones live kunnen tonen
Welke impact hoop je met jouw couture te hebben op de wereld?
Ik streef geen wereldse impact na. Mijn doel is om de vrijheid van het ambacht te benadrukken. Couture is bedoeld om te verbazen en te verrassen. Dankzij de technologische ontwikkelingen is er meer mogelijk dan ooit tevoren. Dat is voor mij het allermooiste van mijn vak.