Van vluchteling naar een van ‘s lands meest getalenteerde regisseurs: om Daria Bukvić kan niemand heen
Wie het CV van Daria Bukvić bekijkt, zal niet verwachten dat de Bosnisch-Nederlandse regisseur pas 35 is. Zware maatschappelijke thema’s op een luchtige manier brengen is haar grote kracht. Ze vertelt over de magie van theater, haar geliefde vampiermodus en hoe haar burn-out haar gevormd heeft: “Ik heb veel geïnvesteerd, maar heb ook heel veel teruggekregen.”
by Porsche
Iedereen droomt, maar slechts sommigen maken er werk van. Zo is Porsche bijvoorbeeld ontstaan uit de vastberaden zoektocht naar de ultieme sportwagen. Op Discovered gaan we op zoek naar de nieuwe generatie dromers en brengen de unieke verhalen over hun drive en daadkracht.
Het is haar zeker niet komen aanwaaien, maar Daria Bukvić (1989) mag zich wel een van de van meest getalenteerde Nederlandse theaterregisseurs van dit moment noemen. Ze ontvangt ons in ‘haar’ Theater Oostpool in Arnhem waar ze sinds 2021 artistiek directeur is. “Ik besef heel goed dat het bijzonder is om op je 35e al artistiek directeur van een groot theatergezelschap te zijn” vertelt ze. Een verhaal dat nog specialer wordt als je haar achtergrond kent. Daria is geboren in voormalig Joegoslavië, het huidige Bosnië. Als daar de oorlog uitbreekt, vlucht ze in 1992 samen met haar moeder naar Nederland. “We hebben 2 jaar lang in een AZC gewoond tot we een permanente verblijfsvergunning kregen en ons in Limburg vestigden.” Als Daria in groep 8 de hoofdrol krijgt in het kerstspel, komt ze voor het eerst in aanraking met theater. “Ik wist meteen dat ik nooit meer iets anders wilde.” Ook de vertoning van de musicalfilm Jesus Christ Superstar op school maakt diepe indruk. “Ik weet nog dat ik dacht: als het me ooit lukt om zóiets interessants te maken….” Ze lacht: “Dat is voor een kind van die leeftijd natuurlijk best apart maar ik snapte al heel jong de kracht van storytelling.”
“Op mijn vijftiende kwam ik via een toneelgroep in Sittard in aanraking met een professionele regisseur. Ik wist meteen: “ik wil doen wat zij doet!” Al op haar zeventiende wordt ze aangenomen op de regieopleiding in Maastricht. “Er kwamen daar honderden meisjes auditie doen om actrice te worden, maar ik kwam voor regie. Ik denk dat ze onder de indruk waren van een brutaal Limburgs vluchtelingenkind dat binnenkwam en zei: “ik wil de beste regisseur van Nederland worden.”
De wereld beter maken
Die zelfverzekerdheid is nooit meer verdwenen. Ze lacht: “Ik weet niet waar het vandaan komt. In mijn werk heb ik geen enkele twijfel. Als het om theater gaat, word ik een moedigere versie van mezelf. Ik hou echt van haar!” Op haar eigen manier snijdt Daria beladen thema’s aan als emancipatie, discriminatie en ongelijkheid. Haar migratieachtergrond is daarbij van onmiskenbare invloed. “Als je zelf je hele leven hebt ervaren hoe het is om een minderheid te zijn, dan ontwikkel je daar een bepaalde gevoeligheid voor. Ik heb de nare kanten van het leven gezien. Voor mij voelt verhalen vertellen als een middel om de wereld een beetje beter te maken. Je kan mensen met een andere blik naar de wereld laten kijken.” De manier waarop is wat haar werk onderscheidt van dat van veel anderen. “Ik snij vaak confronterende onderwerpen aan, maar in een super entertainende vorm. Ik gebruik veel humor en muziek. Theater moet op de eerste plaats een leuke avond uit zijn voor mensen. Als je ze alleen maar bombardeert met zwaarte geloof ik niet dat je tot hun hoofd en hart kan doordringen. Twee jaar geleden kopte het NRC boven een recensie van mijn voorstelling Midzomernachtsdroom iets in de trant van ‘Droomhuwelijk tussen engagement en entertainment’. Die kop vond ik zó’n groot compliment. Het is stiekem de headline die ik voor mijn hele carrière zou wensen, voor mijn eigen signatuur.”
“Ik heb echt als een idioot gewerkt, standaard 80 uur per week”
Veel geïnvesteerd
Die eigen signatuur staat inmiddels als een huis, maar daar ging een hoop bloed, zweet en tranen aan vooraf. “Ik heb echt als een idioot gewerkt, standaard 80 uur per week. Dat leek me in die tijd nodig, ik heb in mijn jeugd weinig toegang tot cultuur gehad. Ik ben niet in Amsterdam opgegroeid en had dus nergens in de cultuursector connecties.” Op haar 25e breekt ze door met Nobody Home, een voorstelling over 3 acteurs uit Syrië, Iran en Bosnië die met veel humor en anekdotes vertellen over vluchten en integreren. De voorstelling wordt geselecteerd als een van de opmerkelijkste producties van dat jaar. “Mede door Nobody Home ben ik uitgenodigd om voor het Nationale Theater te gaan regisseren en kreeg ik naamsbekendheid.” Sindsdien rijst haar ster met de snelheid van een raket. In 2021 solliciteert ze naar de functie van artistiek directeur bij Theater Oostpool in Arnhem en wordt gekozen. Ik heb sinds mijn afstuderen heel hard gewerkt en dat heeft zijn vruchten afgeworpen. Ik heb veel geïnvesteerd, maar ook veel teruggekregen. Ik ben me ervan bewust dat op je 31e artistiek directeur worden een hele prestatie is.”
“Mijn inspiratie stroomt voortdurend, maar tijdens mijn burn-out was die een paar maanden helemaal weg. Doodeng!”
Inspiratieloze leegte
Maar de weg omhoog gaat niet altijd over rozen. Als haar moeder vorig jaar ernstig ziek wordt, krijgt Daria een burn-out. “Toen besefte ik dat ik helemaal geen ruimte in mijn leven had om klappen in mijn privé-leven op te vangen.” Het allerergst was de leegte in haar hoofd. “Mijn inspiratie stroomt voortdurend. Tijdens mijn burn-out was die een paar maanden helemaal weg. Doodeng!” Als ze hersteld is, weet ze: dit nooit meer. “Ik ga nu veel bewuster met mijn tijd om, maak betere beslissingen en kan beter delegeren. Vroeger zei ik altijd dat ik getrouwd was met het theater. Dat klinkt stoer, maar is eigenlijk superongezond. Ik identificeerde me heel erg met het kunstenaarschap. Hoe hard je er ook tegen verzet, je raakt gewend aan een bepaalde mate van applaus. Het is heel aantrekkelijk om gevierd te worden om je werk. Als dat wegvalt, moet je met je eigen ego in dialoog. Wie ben ik nog meer, behalve kunstenaar? Ik realiseerde me dat ik mijn eigenwaarde niet alleen moet ontlenen aan of mensen mijn werk goed vinden. Er is meer.”
Als artistiek directeur heeft ze nu een betere balans. “Ik maak zelf nog maar één productie per jaar. In mijn functie ben ik verantwoordelijk voor de artistieke koers, maar tegelijkertijd run je ook een bedrijf. Ik ben niet meer alleen kunstenaar, maar ook bestuurder. Daar moest ik in het begin heel erg aan wennen, maar inmiddels heb ik mijn balans wel gevonden. Dat we in een paar jaar tijd zoveel jong en divers publiek aan ons hebben weten te binden, vind ik echt geweldig. We maken theater weer sexy.”
Dromen van West End
Als je op je 35e al zoveel bereikt hebt, is er dan nog wel iets om van te dromen? “Absoluut! Een nieuw soort musical produceren is wel een grote droom van me. In Nederland ziet het grote publiek vooral ‘Disney musicals’. Die zijn fantastisch, maar ik wil binnen dat genre innovatiever te werk gaan: vette, nieuwe verhalen vertellen met muziek, dans en toneel en daarmee het theaterlandschap verrijken.” Binnenkort starten ook de repetities voor haar nieuwste voorstelling, The Almighty Sometimes (te zien van 16 november 2024 tot en met januari 2025), over een briljant tienermeisje met psychische problemen. Iets waar ze enorm naar uitkijkt. “Ik ben het gelukkigst in een repetitieruimte met acteurs. In het theater is het natuurlijk vaak donker, je zit echt in een cocon tijdens de repetitiemaanden. Lekker in vampiermodus.”