Suzanne Swarts wordt gedreven door het delen van kunst

Als kind was ik altijd aan het knutselen, schilderen of tekenen. Oefening baart kunst en dat werd ook opgemerkt. Ik werd bijvoorbeeld gevraagd om de schoolboekjes te illustreren of tekeningen op de schoolborden te maken. Er kwamen ook kleine opdrachten bij, zoals een wekelijks stripverhaaltje wat ik maakte voor de Edese Post, een lokale krant waar mijn tante voor schreef.

Ik wilde van mijn hobby mijn vak maken. Tekenen en handvaardigheid waren voor mij de expressievakken waarin ik mij kon uiten. Het was dus een logische stap om na de middelbare school auditie te doen bij de kunstacademie. Ik ben begonnen in Arnhem, waar ik mijn propedeuse heb gehaald. Voor de liefde verhuisde ik naar Maastricht, waar ik de kunstacademie vervolgens heb afgerond. Nog steeds in de veronderstelling dat ik kunstenaar wilde worden.

Tijdens de opleiding behaalde ik altijd goede resultaten, maar als beginnend kunstenaar vond ik het lastig om mezelf staande te houden. Hoe promoot je jezelf? Hoe zorg je ervoor dat je werk zichtbaar en interessant gevonden wordt? Ik had van alles geleerd op de kunstacademie, behalve hoe je jezelf moest vermarkten.

Mijn zoektocht naar antwoorden bracht mij naar de opleiding ‘Kunstmarketing en -management’ aan de Universiteit Groningen. Er ging een wereld voor mij open over kunstenaars en wat hen goed maakte. Maar ook over alle andere actoren binnen de kunstwereld, zoals musea, verzamelaars, galeries, veilinghuizen en kunstbeurzen. Ook kwam ik erachter dat er heel veel kunstenaars waren die beter waren dan ik. Ik hou er niet van om iets te doen waarin ik niet kan excelleren. Ik wil altijd met kop en schouders boven de rest uitsteken, en ik realiseerde me dat het kunstenaarsschap niet voor mij was weggelegd.

Het werd mijn droom om te werken met de beste kunstenaars en om belevingen te creëren rondom hun werk. Ik wilde tentoonstellingen maken en ervoor zorgen dat zoveel mogelijk mensen het konden zien. Aan het eind van mijn studie bladerde ik door een boek dat bij mijn docent op haar bureau lag. De Caldic Collectie, een privéverzameling van Joop van Caldenborgh, met de mooiste kunstwerken van Manzoni, Yves Klein, Damien Hirst en Jeff Koons. Allerlei kunstenaars die ik op dat moment nog niet zag in Nederlandse musea. Ik moest en zou bij deze collectie in de buurt komen, dus heb ik Joop van Caldenborgh een brief gestuurd. ‘Ik heb weliswaar geen werkervaring, maar wel twee handen. Ik wil me graag inzetten voor de collectie.’ Dat aanbod hebben ze aangenomen, waarbij ik stage ben gaan lopen als assistent-conservator. Ik ben daarna nooit meer weggegaan.

We zorgden niet alleen voor de collectie, maar dachten ook mee met nieuwe aankopen. We reisden over de wereld om kunstenaars te ontdekken en kantoren in te richten van het chemiebedrijf Caldic, van wie Joop van Caldenborgh eigenaar is. Daar kon ik als het ware mijn eerste eigen tentoonstellingen samenstellen. In 2010 hebben wij de collectie op uitnodiging van de Kunsthal in Rotterdam voor het eerst publiekelijk vertoond, waarbij we volledig carte blanche kregen over de opstelling. Daar ontdekten we naast de liefde voor verzamelen, de liefde voor tentoonstellen. Met succes, want de tentoonstelling bezorgde de Kunsthal een bezoekersrecord. Met het enthousiasme van het publiek is het idee geboren voor een eigen museum.

Het begon met een ideetje voor een paviljoen in de beeldentuin op het landgoed van de familie Van Caldenborgh. Het idee werd steeds groter, want als je gasten ontvangt, heb je natuurlijk ook een restaurant nodig. En een auditorium, een bibliotheek en een wisselend programma dat niet alleen bestaat uit onze eigen collectie, maar ook werken bevat die we lenen van andere musea in Amerika en Azië. Het idee werd zo groot dat het niet meer zou passen op de plek die wij voor ogen hadden, en dus zijn we op zoek zijn gegaan naar een andere locatie. Dat werd landgoed Voorlinden, waar het museum ook naar vernoemd is.

Toen het museum in 2016 open ging maakten we een enorme transformatie door, van een particuliere verzameling tot een publiek museum. Op dat moment wil je snel doorgroeien en een gevestigde naam worden bij je publiek. En ook binnen de industrie, want je wilt natuurlijk ook dat grote musea als het MoMA en Centre Pompidou kunst aan je uitlenen en niet zeggen: ‘We kennen je niet, vergeet het maar.’ Je moet dus in een heel kort tijdsbestek een grote jas aantrekken, waar amper sprake kan zijn van natuurlijke groei. De eerste drie tot vijf jaar was haast een verticale groeicurve, waarbij je in enorme snelheid moet schakelen om een bepaald niveau te behalen.

Ik hou niet van eindeloos vergaderen of een hiërarchische cultuur. Als ik vandaag iets zie, wil ik het morgen het liefst geproduceerd hebben. Musea hebben vaak de neiging om achter de feiten aan te lopen en te verzamelen wat ‘gisteren relevant was’. Wij proberen zoveel mogelijk bij de tijd te zijn en vooruit te kijken naar wat relevant gaat worden, zodat wij dat als eerste met het publiek kunnen delen. Ik werk met een klein, gedreven team. Opleiding en werkervaring zijn voor mij niet belangrijk, zolang je maar flexibel en pragmatisch bent en een passie hebt voor Voorlinden.

Wat ik zo spannend vind aan hedendaagse kunst is dat er nog niemand naar gekeken heeft. Ik ga vaak op studiobezoek bij de kunstenaar, die nog staat te trillen op z’n pootjes, omdat die net een kind heeft gebaard. Een kind waar de kunstenaar zelf nog amper naar heeft gekeken, geen idee heeft wat hij of zij er zelf over denkt, en mij aankijkt: ‘Wat vind jij ervan?’ Dan mag ik vervolgens oordelen of er een pareltje is gecreëerd of dat ik het laat hangen voor een ander. Bij mij is de regel: één op de tien dingen is goed. Mijn grote drijfveer is om de pareltjes vervolgens bij Museum Voorlinden te kunnen delen met het grote publiek. Ik ben een enorme evangelist. Het is een soort oer-drijfveer om kunst die mij geraakt heeft te kunnen delen. Met name van kunstenaars die nog niet bij het grote publiek bekend zijn. We bieden hen niet alleen een podium, maar ondersteunen hen ook met promotie en media-aandacht, om hun carrière een boost te geven. Inmiddels heeft Museum Voorlinden ook dat keurmerk binnen de industrie, waarbij verzamelaars en musea onze verzameling en programmering nauwlettend in de gaten houden.

Het is voor mij belangrijk dat ik kan blijven bouwen. Het leuke aan het museum is dat ons programma continu verandert. Een fris, nieuw hoofdstuk met een nieuwe kunstenaar en een nieuw verhaal. Een plek waar mensen samen kunnen komen om herinneringen te schrijven. Dat is voor mij uiteindelijk waar het leven om draait. Herinneringen maken die je voor altijd bij je houdt. Het is mijn droom om de beleving van onze bezoekers nog beter te maken, waarbij aan alles is gedacht. En dat ieder bezoek aanvoelt als een geheel nieuwe ervaring.