Villa Fifty Fifty: een minimalistisch samenspel tussen binnen en buiten
Open en gesloten ruimtes wisselen elkaar af als een dambord dat nauwkeurig is samengesteld. Jurjen van der Horst, architect van StudioNineDots, licht zijn ontwerp toe: “Je bent niet binnen of buiten, je beweegt van binnen naar buiten om binnen terug te komen en ergens anders te eindigen.” De villa bevraagt de Nederlandse woonnorm, met haar open ontwerp en speelse benadering van privacy. In dit interview neemt Jurjen ons mee op reis door Villa Fifty Fifty’s harmonische samenspel.
Wat was de wens van de opdrachtgevers?
De opdrachtgevers woonden oorspronkelijk in de lichttoren, een oud Philipspand in het centrum van Eindhoven; een woning op basis van een clubontwerp. Ze noemden het Living In The Club, omdat ze altijd het gevoel wilden hebben dat ze ‘uit’ waren. Maar met de jaren kregen ze toch behoefte aan een nieuwe levensstijl. Een minimalistische levensstijl; met meer rust, meer natuur en meer verbinding met elkaar.
Wat is de visie achter Villa Fifty Fifty?
Vanuit de behoefte van de opdrachtgevers ontstond de vraag: ‘Is het mogelijk om een huis te maken dat net zo veel buiten als binnen heeft?’ Het is als dromen schetsen. Zo ontstond het idee voor ‘Living in the Garden’ dat later ‘Villa Fifty Fifty’ werd. We hebben ingezet op een maximale tuinbeleving. En vanuit deze gedachte knipten we het huis en de tuin op in volumes. We kozen voor een verdeling in drie verschillende soorten blokjes: dichte doosjes met beperkte lichtinval, volumes met volledig glas, en buitenruimtes die vaak helemaal open en luchtig zijn. We legden deze blokjes door elkaar, zodat iedere binnenruimte aan een buitenruimte grenst. Op deze manier worden de buitenruimtes een soort kamers en maak je buiten net zo belangrijk als binnen.
Wat was de oorsprong van die visie?
Het sociale aspect is een belangrijke waarde in onze ontwerpen. Tegenwoordig leven mensen steeds meer naar binnen gekeerd. We noemen dat ‘Indoor Living’; door een gebrek aan ruimte blijven we meer binnen. Door buiten te maximaliseren, proberen we meer cohesie te creëren. Met ruimtes waar je elkaar kunt ontmoeten en tegenkomen. Zo trigger je sociale prikkels. We proberen mensen uit hun woning te trekken.
Op jullie website wordt de Villa uitgelegd met de zin: “Je bent niet binnen of buiten, je beweegt van binnen naar buiten om binnen terug te komen en ergens anders te eindigen.” Hoe kwamen jullie op dit idee en hoe hebben jullie het weten te realiseren?
We wilden verschillende soorten sferen creëren. Je loopt vanuit een volledig dicht volume naar een grotendeels glazen ruimte en belandt vanuit daar weer buiten. Soms moet je van binnen naar buiten om weer ergens binnen te komen. De leefruimtes zijn ingeklemd tussen twee horizontale slabs. Het huis heeft ook geen duidelijke voordeur. Je wandelt naar binnen en vanuit daar kun je zelf bepalen naar welke ruimte je loopt. We hebben geprobeerd om er verschillende paadjes tussendoor te maken die je aanzetten tot naar buiten gaan. De afwisseling verandert de relatie tussen de ruimtes. Het uitzicht vanuit je slaapkamer geeft je het gevoel dat je woont in de ‘middle of nowhere’. Het groen van buiten valt zo je woning in dat het bijna je bed in kruipt. Zo faciliteer je verbinding met de natuur. We hebben de open haard aan de voorkant van het huis geplaatst; heel on-Nederlands. De villa laat het lef van de opdrachtgevers zien; ze zijn niet bang om vreemden een kijkje in hun leefomgeving te geven. Het huis bevraagt de Nederlandse norm. Is het raar dat anderen bij je naar binnen kunnen kijken? We hebben met Villa Fifty Fifty een aantal Nederlandse conventies overboord gegooid; opvattingen die hier vanzelfsprekend zijn, maar in een werelddeel als Zuid-Amerika niet.
Ieder vakje in het dambord van het gebouw heeft een heel specifieke functie. Ik wil je vragen om ons mee te nemen langs een aantal hoogtepunten van de Villa. Wat was de gedachte achter ieder deel?
De binnenplaats
De binnenplaats is altijd in beweging. Het is een overdekte buitenruimte. De ruimte verbindt de woonkamer met de studeerkamer; dus zelfs als je van de een naar de ander loopt, ben je alsnog even buiten. Je kunt er altijd zitten, ook als het regent.
Het gat in de overkoepeling geeft een boom vrijheid om te groeien. De boom neemt Villa Fifty Fifty mee door de verschillende seizoenen. In de zomer is de boom knalgroen. In de winter zijn de bladeren bruin, of is de boom zelfs kaal. Als het waait of regent, worden de seizoenen weerspiegeld in de hele woning.
De pilaar
De pilaar is een easter egg, een verborgen grapje. De opdrachtgevers droegen ter inspiratie een gebouw van Mies van der Rohe aan; de architect die het mantra ‘less is more’ belichaamde. Mies is een van de meest iconische architecten van de afgelopen eeuw. Hij staat bekend om zijn kruiskolom, een crucifix, te zien in zijn Barcelona Paviljoen. In het ontwerp van de villa moest een kolom komen. En zo kwamen we op het idee om deze kolom om te vormen tot een ode aan Mies van de Rowe. We hebben een natuurlijke versie gemaakt met stukken staal; de abstracte ‘schors’ verbindt zich met de Wielewaal, het naastgelegen landgoed.
Het licht
Er is bewust voor gekozen om de spotjes in het plafond buiten in plaats van binnen te plaatsen. Als we lampen binnen plaatsen, wordt het zicht van binnen naar buiten belemmerd; naar buiten kijken wordt lastiger, terwijl voorbijgangers wel makkelijker naar binnen kunnen kijken. De simpele speling met het licht creëert meer privacy.
De berging
De berging is overdag een onopvallend, wit doosje, maar verandert ‘s nachts in een lampion. Binnen is een verlichtingsring bevestigd die allerlei verschillende kleuren projecteert die je zelf handmatig kan aanpassen. Het materiaal van de wand is doorschijnend. De ene dag kun je gaan voor knalroze, de dag erna voor diepblauw of een rustige geeltint. Dit draagt bij aan de dynamische aard van de woning.
Perforaties in de gevels
In het torentje moesten ramen en openingen komen die niet teveel mochten opvallen. We kwamen op het idee om perforaties te maken in de gevel, als een knipoog naar het verleden van de plek waarop de villa gebouwd is; de oude beeldbuisfabrieken van Philips. Als je vroeger een televisie niet op een zender afgesteld had staan, dan kreeg je een glitch in het beeld. Als je dat beeld stilzet en het patroon vergroot dan krijg je het patroon dat je ziet op de gevel.
Hoe zijn jullie tot de materiaalkeuze gekomen?
We gingen voor een variatie in de materialisering. We hebben gezocht naar een palet van grijstinten en voor materialen die je niet snel kiest voor een woning, zoals thermisch staal en glanzend aluminium. Het resultaat is een palet van verschillende industriële materialen die samenkomen in een chique uitstraling. Toch kom je ze buiten veel tegen, zoals in een lantaarnpaal of een skimast. Het zijn materialen die met buiten te maken hebben, waardoor het binnen-buitengevoel versterkt wordt. We hebben buitenmaterialen doorgetrokken naar binnen en binnenmaterialen naar buiten. Het is te zien in de natuurstenen tegels aan de buitenkant van de villa die doorlopen tot in de keuken. Maar ook andersom, zoals de traditionele badkamertegeltjes die helemaal doorgetrokken zijn naar buiten.
De Orangerie
De hele villa heeft een grijze betonvloer, maar de Orangerie springt eruit met een vloer met grijze klinkertjes. De berging is gemaakt van golfplaat, hetzelfde materiaal wat je voor een tuinhuisje zou gebruiken. Dat paste goed bij het minimalistische concept. De afwisseling van de verschillende materialen geeft je het gevoel dat je in iedere kamer een overstap maakt naar een andere ruimte. We hebben alle materialen op kleur afgestemd. De kleuren in het huis liggen door de oogharen heen bij elkaar, waardoor het geheel in balans blijft.
Het huis is erg open, met een heleboel daglicht. Maar dan kiezen jullie ervoor om uit het niets een groot dicht stuk aluminium te plaatsen. Vanwaar dat contrast?
We konden niet alle voorzieningen tussen die twee slabs kwijt, dus we moesten de hoogte in. Vanuit het torentje kijk je uit over het bos. Het is afgesloten van de rest van het huis en biedt meer privacy. In de toren vind je twee slaapkamers en beneden heb je een badkamer met een toilet en een douche. De kamers van het torentje zijn van hout. De buitenkant van het huis is van aluminium, waardoor het de lucht weerspiegelt, of het bos. Op deze manier valt de woning soms weg in het landschap.
Jullie hebben een unieke visie op minimalisme. Hoe zou je die visie omschrijven?
Bij StudioNineDots zoeken we altijd naar één ingreep waarmee we een heleboel oplossen of bereiken. In zowel het uiterlijk van het gebouw als de binnenruimte, maar ook in de duurzaamheid. We proberen een idee heel helder en simpel te maken en kiezen een concept dat het gebouw opvallend maakt. Je zou het kunnen vergelijken met het ontwerp van een Porsche. De gestroomlijnde carrosserievorm is efficiënt en ziet er tegelijkertijd fantastisch uit.